1-1-17- نماگر چیست و انواع آن کدام است؟

نماگر به متغیر قابل سنجشی گفته می شود که وضعیت کل یا بخشی ویا جنبه ای از برنامه ها را به صورت خلاصه بیان می کند. این نماگر می تواند از یک یا چند متغیر تشکیل شده باشد. نماگر بایستی بتواند مجموعه شرایط مورد نظر را تبیین نماید. به همین دلیل، تعریف نماگر در حوزه های مدیریت نقش واهمیت خاصی پیدا کرده است.
در مبانی نظری ، نماگراغلب با پسوندهای مختلفی و برای اهداف وکاربردهای مشخصی مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه انواع نماگر تشریح می گردد.
1-1-17-1- نماگرکلیدی عملکرد
نماگرکلیدی عملکرد (گاهی آن را شاخص می نامند)به متغیرهای ساده ویا ترکیبی اطلاق می گردد که برای سنجش عملکرد سازمان مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع نماگر در حد وسیعی در حوزه علمی سنجش عملکرد سازمانی توسعه وترویج یافته است. برای مثال، میزان تولید می تواند به عنوان یک نماگر عملکردی ساده استفاده شود. درعین حال، سرانه تولید نیز یک نماگرچند متغیره محسوب می شود که نسبت به قبلی اطلاعات بیشتری را ارائه می دهد.
1-1-17-2- نماگرکلیدی استراتژیک
نماگرهای کلیدی استراتژیک متغیرهایی هستند که برای کمی سازی وضعیت عملکرد در مقایسه با عناصر اصلی مانند اهداف استراتژیک شرکت مورد استفاده قرار می گیرند. هر سیستمی دارای نماگرهایی است که به شما می گوید تا چه اندازه اجزای سیستم خوب و یا چقدر ضعیف کار می کنند و نماگرهای کلیدی آنهایی هستند که روی مهمترین عناصر سیستم متمرکز می شوند.
نماگرهای کلیدی عملیاتی به شما می گویند که قسمت های مختلف کسب وکار شما چقدر خوب در حال کار است و نماگرهای کلیدی استراتژیک بیان می کنند که کل کسب و کار شما چگونه کار می کند و به چه میزان به سمت اهداف استراتژیک شرکت پیشرفت می کند.
سازمان ها معمولا به آنها توجه نمی کنند و آنها را اندازه گیری و ردیابی نمی نمایند ، اما با این وجود ، چنین نماگرهایی وجود دارند. ترفند مناسب این است که آنها را شناسایی کرده، کمیت آنها را تعیین نموده و به صورت دوره ای آنها را ردیابی کنیم(ئی میتز ،1996،ص1).
در مبانی نظری از این واژه ترکیبی کمتر استفاده می شود. به هرحال، دراین کتاب نماگرکلیدی استراتژیک به کلیه متغیرهای کمی وکیفی اطلاق می شودکه برای تعیین میزان تحقق برنامه ها ویا عناصر استراتژیک در کلیه سطوح استفاده می گردد. برای نمونه، فروش سرانه محصولات وخدمات شرکت می تواند به عنوان یک نماگر استراتژیک تعریف شود.
1-1-17-3-نماگرهای پیشرو،همزمان وپسرو
درعلم اقتصاد نماگرها، سر‌ی‌هايي ازداده ها نظير توليد، درآمد، اشتغال وسرمايه گذاري هستند كه تعيين كننده وضعيت ويژه اقتصادي می باشند(طباطبایی یزدی، 1380). نماگرهاي مرتبط باچرخه هاي تجاري، سري هايي هستندكه در سه مقطع زماني پيش از، همزمان با و يا پس از چرخه هاي تجاري تغيير مي كنند.
نماگرهاي پيشرو نخستين شاخص‌هايي هستند كه بروز تحولات و دگرگوني هاي اقتصادي را نشان می دهند. خبرگان و كارشناسان سازمانی با مشاهده ايجاد تغييرات در نماگرهاي پيشرو، وقوع تغييرات هم جهت با نماگرهاي پيشرو را در مجموعه فعاليت هاي کلان پيش بيني مي كنند.
تغييرات در نماگرهاي پيشرو زودتر از تغييرات در ديگر بخش هاي محیطی به وقوع مي پيوندد و با تغيير آن در يك فاصله زماني نسبتا كوتاه، ديگر بخش ها نيز دچار دگرگوني می‌گردند.
درتحلیل استراتژیک می توان متغیری خاص مانند رشد یک صنعت را به عنوان متغیر مرجع در نظر گرفت و سایر متغیرها را تحت عنوان نماگر به صورت زیر تعریف کرد:
اگر اوج يا حضيض جزء دوران متغير مورد نظر جلوتر از اوج يا حضيض متغير مرجع باشد، در اين صورت آن را متغير پيشرو مي گويند. اگر اوج يا حضيض جزء دوران متغير مورد نظر بعد از وقوع اوج يا حضيض متغير مرجع باشد در اين صورت آن را متغير پسرو مي گويند واگر اوج يا حضيض جزء دوران متغير مورد نظر همراه با اوج يا حضيض متغير مرجع باشد در اين صورت آن را متغير همراه یا همزمان مي گويند(کلوسیک وهالوسکا ،2008). نمودار زیر درمثالی صوری،ترتیب متغیرهای مذکور را تبیین می کند.

شکل شماره 1: نمونه ای فرضی برای جایگاه زمانی انواع متغیرهای مرجع،همزمان،پیشرو وپس رو

1-1-17-4- نماگرمستقیم و غیرمستقیم
نماگر های مستقیم به طور دقیق به نتایج در هر سطح عملکرد مربوط می شوند. برای مثال، تعداد واکسیناسیون کودکان، اندازه گیری های مستقیم خروجی است.کاهش مرگ و میر نوزادان یک اندازه گیری مستقیم از تاثیر پروژه ویا برنامه است.
نماگر غیر مستقیم یا “پروکسی” برای نشان دادن تغییر یا نتایجی استفاده می شود که با نماگر مستقیم امکان پذیر نیست. نظارت بر برخی از اهداف، به ویژه اهداف پیامدی، دشوار است. اغلب لازم است شاخص های غیرمستقیم یا پراکسی را انتخاب کنیم که ممکن است اندازه گیری آن برای ارزیابی ها آسان تر باشد. به عنوان مثال، اثربخشی برنامه سلامت کودک را می توان با توجه به میزان مرگ و میر اندازه گیری کرد. اما سنجش این شاخص در کوتاه مدت زمان بسیار مشکل است. به همین دلیل، از نماگر های پراکسی مانند درصد تولدها درحضور پرسنل بهداشتی آموزش دیده و قابلیت دسترسی و میزان استفاده از امکانات بهداشتی استفاده می شود.

1-1-17-5- جنبه های مشکل ساز و راه حل آن
شرایط محیطی با تغییرات شدید ومستمر به همراه حجم زیادی از داده در بانک های اطلاعاتی شرکت ،نیاز به تعریف نماگر در کلیه سطوح برنامه و حوزه های استراتژیک را دو چندان نموده است. به همین دلیل، تولید انواع نماگرها نیز به عنوان کسب وکاری با ارزش رواج یافته است.
اما به نظر می رسد که برای مدیران عالی ومیانی شرکت، به شکل دهی داشبوردهای مختلف و در سطوح سازمانی ، متناسب با شرایط محیطی اهمیت لازم را قائل نیستند. این واقعیت در کسب وکارهای کشور دلایل متعددی دارد که جای طرح آن در این مجمل نیست.
اما راه حل مسلم این مشکل ، همساز وهمزمان کردن تدوین برنامه ها با نماگرهای مناسب است، به گونه ای که در ترکیب متغیرهای ورودی تا پیامدهای یک برنامه به چنین نماگرها ویا متغیرهای شکل دهنده آنها توجه کافی بشود. در واقع، بایستی هر برنامه ای شامل متغیرهایی بشود که هم گویای وضعیت عملکرد باشد وهم بستر لازم برای سنجش وپی گیری تحقق متغیرهای کلیدی فراهم گردد.

توجه: انتشار مطالب این سایت، در سایت های فروش الکترونیکی ممنوع است و در دیگر سایت ها بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.