1-1-5-انواع محیط و ویژگی های آنها چیست؟

1-1-5-1- انواع محیط
1-1-5-1-1- محیط کلان
برای این محیط واژه های دیگری چون عمومی،بیرونی یا دور نیز به کار می رود. به مجموعه شرایطی اطلاق می شود که درسطح کل جغرافیای مورد بررسی برکلیه صنایع وکسب و کارها حاکم است ومقدار آنها نیزبرای کلیه صنایع نیز یکسان می باشد، ولی میزان اهمیت وتاثیر گذاری هر متغیر بر روی هر صنعت متفاوت است.
معمولا گفته می شود که این محیط از کنترل ومدیریت شرکت خارج است .گاهی هم اعتقاد براین است که شرکت می تواند با رویکرد پیشتازانه بر این شرایط این محیط تاثیر بگذارد. پیش بینی متغیرهای تاثیر گذار این محیط ، کار عمده ای است که مدیریت شرکت بایستی انجام دهد.
1-1-5-1-2-محیط رقابتی
برای این محیط واژه های دیگری چون اختصاصی،کاری یا نزدیک نیز به کار می رود. درهر صنعت یا کسب وکار، بازاری وجود دارد که درآن گروهی مشغول تولید ویا عرضه محصولات وخدمات مشابه هستند. این ها رقبای شرکت درکسب وکارمورد بررسی می باشند. این محیط را همانند محیط جنگ تصور کنید که رقبا بر سر سهم بازار با هم می جنگند و ابزارهای آنها به جای توپ وتانک وهواپیما، برنامه شامل عناصر استراتژیک مانند هدف،استراتژی وخط مشی می باشد.
کار مدیریت در این محیط، موقعیت یابی مناسب برای کسب وکار مورد بررسی است. برای کسب موقعیت مورد نظربایستی جنگید وبرنامه تدوین شده برای شاخص هایی مانند فروش وسهم بازار را محقق نمود.
1-1-5-1-3-محیط داخلی
به کلیه شرایطی گفته می شود که دردرون مرزهای سازمان هستند . اعتقاد براین است که شرایط موجود دراین محیط کاملا قابل مدیریت وکنترل می باشند. در واقع، شناسایی وضع موجود و آتی وشناخت شکاف های مهم وبرنامه ریزی برای بهبود آنها، فرآیند اساسی در مدیریت محیط داخلی است.
1-1-5-2- ویژگی های محیط
ادبیات ومبانی نظری برای مجموع فضای کسب و کار چهار بعد را مشخص می کند که عبارتند از: پویایی ، پیچیدگی ، تنوع و سخاوت(دس و ریش ، 1984 ؛ هریس ،2004؛ مینتزبرگ ، 1979؛ وارد ودیگران، 1995). این ها مهمترین ابعاد محیط کسب و کار در رابطه با تصمیم گیری استراتژیک هستند (لاولس و فینچ ، 1989).
پویایی به سرعت و قابلیت پیش بینی تغییر در محیط اشاره دارد و از منبعی همچون تغییر تکنولوژی ، تغییر تقاضا و حرکت رقابتی ناشی می شود. پیچیدگی به حدی اطلاق می شود که سازمان ها بخواهند دانش کاملی از دانش پیشرفته ، درباره محصولات ، مشتریان یا سایر افراد داشته باشند. تنوع به میزان مواجهه سازمان با شرایط همگن یا پراکندگی اطلاق می شود. سخاوت ميزان حمایتی است كه يك محيط از رشد سازمان ها مي كند ، كه مربوط به سطح فشار رقابتي در محيط است كه نمونه هایی از آن شامل شدت رقابت و اهرم چانه زني اعمال شده بر شركت ها توسط خريداران و تامين كنندگان است (هریس ، 2004 ؛ مینتزبرگ ، 1979). برای سنجش میزان سخاوت، از مقیاس معکوس تحت عنوان خصومت محیطی استفاده می شود (وارد ودیگران ، 1995). یک نمونه از متغیرهای اندازه گیری و معیارهای مربوط به ویژگی های محیطی کسب وکار در جدول زیر ارائه شده است(چای وگارگیا ، 2009).

جدول شماره 1: ویژگی های محیط ومعیارهای سنجش آنها

1-1-5-3- مرزهای محیط
در ادبیات مدیریت استراتژیک سه محیط کلان،رقابتی وداخلی در نظر گرفته شده است. نوع دیگری از دسته بندی محیط تحت عناوین محیط های دور،نزدیک وداخلی نیز رایج است. عمده عامل این نوع نگاه به محیط ،میزان دسترسی مدیران وتصمیم گیران برای دستکاری در هر محیط است که شرح آن مطرح گردید.
مرز بین محیط داخلی وکاری یا نزدیک چندان مشخص نیست. با استفاده از تئوری آشوب می توان این تداخل محیط را بهتر تفسیر نمود. براین اساس، مرز را می توان گاهی متداخل دانست. گاهی دارای اشکالی چند وجهی است. به هر حال، در دنیای امروزی نمی توان تصور قدیم مبنی بر وجود یک خط مرزی منفک کننده انواع محیط را کافی دانست.
بگذارید مثالی بزنیم. یکی از موضوعات کلیدی سازمان مشتری است. فرض اولیه این است که مشتری در بازار رقابتی حاضر است. اما همین مشتری گاهی در داخل شرکت نیز نقش ایفا می کند. اکنون این سوال مطرح است که چه متغیرهایی از مشتری در درون شرکت وکدامیک در بیرون قرار دارد؟

1-1-5-3- جنبه های مشکل ساز

برنامه ریزی استراتژیک با نگاهی وسیع به همه جوانب سازمان و مبتنی بر واقعیت ها انجام می گیرد. بااین وصف، مدیریت تغییرات شدید ومستمرمحیطی کار مشکلی است. در ادبیات برای متناسب سازی ساختار سازمانی با ویژگی های محیطی به طور مفصل صحبت شده است. در مدیریت استراتژیک نیز تناسب(یا همراستایی بیرونی) بین شرایط بیرونی و داخلی مورد توجه قرار گرفته است. اما سوال این است که با وجود تغییرات مستمر آیا تغییر در شرایط دورنی به هنگام ممکن است؟یعنی آیا می توان به میزان کافی انعطاف پذیری ایجاد نمود؟ بدیهی است که پاسخ به تغییر شرایط در زمان ومکان وبه شیوه مناسب ممکن نیست ومی توان گفت که علت شکست خیلی از شرکت ها در دو دوهه اخیر همین امر می باشد.

برای مشکلات مذکور راه حل های متنوع لازم است. اما بایستی بستر وامکانات لازم برای برنامه ریزی منعطف فراهم گردد. این امر وقتی ممکن می شود که برای اصلاح وبازنگری برنامه براساس نتایج بازخوردی، وقت و انرژی زیادی نیاز نباشد. مدیریت تحول استراتژیک یکپارچه وجامع راه حل پیشنهادی است.