مفاهیم وجایگاه کنترل استراتژیک وعملیاتی

شرح موضوع   

مفاهیم ومدل های متنوعی برای مبحث کنترل توسط صاحب نظرات ارائه شده است. عوامل متعددی در این تنوع نقش ایفا می کنند. ابتدا به تعاریف منتخب اشاره ای می شود ودر مرحله بعد ویژگی های کنترل استراتژیک وعملیاتی تعیین می گردد.

استونر می گوید:كنترل استراتژيك عبارت است از فعاليتي منظم كه ضمن آن نتايج مـورد نظـر در
قالب استانداردهاي انجام عمليات معين مي شوند. سيستم دريافت اطلاعات طراحي مي شود، عمليات پيش بيني شده و انجام شده با هم مقايسه مـي شـوند. اختلافـات وانحرافات مشاهده شده ارزيابي و ميزان اهميت آنها مشخص مي شود و سـرانجام اقدامات اصلاحي لازم براي تحقق هدف ها و مأموريت هاي سازمان انجام مي گيـرد(استونر[1]،1983،ص37).

یونگ مطرح می کندکه كنترل استراتژيك عبارت است از ارزيابي انتقادي طرح ها، فعاليـت هـا و نتـايج بـه منظور كسب اطلاعات لازم براي هدايت صحيح امور عملكرد آتي سازمان (شـري یونگ و استیرمن[2] ،1987،صص 91تا 103).

كنترل استراتژيك به عنوان يك سيستم گزارش گيري طراحي شده جهت ارائـه بـه موقع اطلاعات بـه مديران ارشد در ارتباط با اجراي موفقيت آميز تصميمات اسـتراتژيك است (روش و بال[3] ، 1987، ص91 تا 103). برای کنترل استراتژیک وعمیاتی دسته بندی های مختلفی ذکر شده است. دیدگاه پیرس ورابینسون در این زمینه در جدول زیر آمده است.

جدول شماره 1-5 : خلاصه اي از انواع كنترل لازم براي اجرا و به روزرساني استراتژی ها

منبع: حسینی وخاشعی،1390،ص92

صاحب نظران برای کنترل استراتژیک مدل های متنوعی نیز ارائه نموده اند. شرح مفاهیم ومبانی ومدل های مرتبط با کنترل استراتژیک وعملیاتی را در پیوست زیر مطالعه نمایید.

[1] -Stoner

[2] – Schreyong & Strinmann

[3] – Roush & Ball

جنبه های مشکل ساز و راه حل

مروری بر مبانی کنترل در ادبیات موجود نشان می دهد که پیچیده گی های خاصی در تعریف وبه کارگیری آن وجود دارد. از طرف دیگر،کنترل استراتژیک با دیگر کنترل ها مانند کنترل مدیریتی، نظارت وارزیابی عملکرد هم پوشی دارد. برای مشخص نمودن منظور این کتاب از کنترل استراتژیک وعملیاتی ابتدا پایه های تنوع وپیچیدگی در مفاهیم مدل ها تشریح می شود.

الف- هدف از کنترل: ما می خواهیم چه چیزی را کنترل کنیم. مناسب است تا متناسب با انواع محیط، انواع هدف ازکنترل را تعریف کنیم.  می خواهیم متغیرهای مهم درمحیط های کلان، رقابتی وداخلی وتاثیرگذار بر فرآیند مدیریت استراتژیک ونتایج حاصل از آن را بررسی کنیم.

ب- زمان کنترل: می خواهیم در مراحل مختلف زمانی حین تدوین برنامه،حین اجرای برنامه ودرهنگام تحقق برنامه کنترل انجام دهیم.

پ- سطح کنترل: می خواهیم در سطوح مختلف برنامه شامل استراتژیک، کسب وکار،بخشی وعملیاتی شرایط را کنترل کنیم.

ت- آثار کنترل: می خواهیم متغیرهای تاثیرگذار ومهم در کل فرآیند مدیریت استراتژیک را مجددا بررسی نموده وتاثیر تغییرات احتمالی شرایط را بر نتایج حاصل شده قبلی مشخص نموده و حتی اصلاح وبازنگری های لازم را پیشنهاد دهیم.

ث- اصول ومفروضات : می خواهیم بدانیم که آیا چارچوب درنظر گرفته شده وحاکم بر کل فرایند مدیریت استراتژیک تغییراتی داشته است وتاثیر تغییرات احتمالی را مشخص کنیم.

جدول شماره 1-6  : ماتریس تعیین موقعیت های مختلف ونوع کنترل با توجه به فرآیند مدیریت استراتژیک

برمبنای تحلیل فوق می توان گفت که کنترل استراتژیک در زمان های خاصی وبا هدف بررسی متغیرهای کلیدی در شرایط محیط های کلان ورقابتی وموثر بر عناصر استراتژیک ومشخص کردن تغییرات احتمالی درآنها ودر نهایت تعیین شکاف دو شرایط جدید و قدیم  وتعیین تاثیرات احتمالی آنها بر برنامه استراتژیک می باشد. این تاثیرات احتمالی می تواند مایه بازنگری در عناصر استراتژیک ویا کل برنامه ها بشود.

هرگاه در موقعیت های زمانی خاص تلاش کنیم تا عملکرد شرکت را با برنامه استراتژیک مقایسه کرده وانحراف ها را مشخص نموده و پیشنهادهای بهبود عملکرد ویا اصلاح برنامه را مطرح نماییم ،این فرآیند را ارزیابی عملکرد استراتژیک گوییم و این مراحل جزو کنترل های بخشی وکسب وکار قرار می گیرد.

هرگاه بدون زمان و به اصطلاح سرزده، به بررسی میزان رعایت آیین نامه ها ،دستورالعمل ها وشیوه های اجرایی مرتبط با برنامه بپردازیم و گزارش هایی در میزان انحراف ودلایل آنها تهیه کنیم،آن را نظارت گوییم.  درجدول فوق مواردی دیگر نیز مطرح شده است که می تواند به گونه فوق مقوله بندی شده وبرای آن نامی مناسب انتخاب کنیم.

توجه: انتشار مطالب این سایت، در سایت های فروش الکترونیکی ممنوع است و در دیگر سایت ها بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.