نقاط مرجع استراتژیک

1- مقدمه وضرورت

تئوري مبتني بر نقاط مرجع استراتژيك اصولاً مبتني بر نگرش برنامه‌ريزي بخردانه است، بدين‌معني كه به مديران از اين زاويه نگاه مي‌شود كه بر فرايند تدوين استراتژي كنترل كامل دارند. پژوهشگران نقاط مرجع استراتژيك را بدين‌گونه تعريف مي‌كنند: هدف يا الگوهاي شاخصي كه تصميم‌گيرندگان سازماني براي ارزيابي راه‌ها يا گزينه‌هاي خود به‌كارمي‌برند تا بتوانند بدان وسيله تصميم‌هاي استراتژيك را اتخاذ كنند و اولويت‌هاي كل سيستم را به آگاهي‌گروه‌هاي ذي‌نفع اصلي برسانند.

براي تعيين نقاط مرجع استراتژيك مي‌توان از نموداری استفاده‌كردكه يك ماتريس سه‌بعدي است: توانايي‌هاي داخلي، شرايط خارجي و زمان ابعاد مدل را تشکیل می دهند. (بامبرگر و مشولم، 1384، ص51-50).

2- مفهوم وجایگاه “نما”

نقطه مرجع، محل يا نقطه‌اي‌ است که تمام اندازه گيري‌ها و انتخاب‌ها در مقايسه با آن سنجيده مي‌شود (اسکافي، 1384) و نقاط مرجع راهبردي به عنوان هدف‌ها و نقاط ارجاع هستند که مديران از آنها در ارزيابي‌گزينه‌ها، اتخاذ تصميمات راهبردي و در مخابره کردن اولويت‌هاي سازماني به افرادي کليدي سيستم‌شان استفاده مي‌کنند (بامبرگر و فيگنبام،1996).

سازمان نقاط مرجع راهبردي(نما) را در جهت دستيابي به هماهنگي راهبردي و يا انجام اقدامات و عمليات‌هاي مناسب انتخاب مي‌نمايد (فيگن بام و همکاران،1996). به عبارت ديگر، نقاط مرجع راهبردي، نقاطي براي هماهنگي هستند و اگر همه عناصر و سيستم‌هاي سازمان خود را با آن هماهنگ نمايند، يک هماهنگي همه جانبه به وجود مي‌آيد (اعرابي، 1385).

بر خلاف هدف‌ها و نقاط ارجاع عملياتي، نقاط مرجع راهبردي شبيه الگوها و معيارهاي راهبردي هستند، زيرا آنها براي ايجاد شايستگي‌هاي اساسي در سطح سيستم يا سازمان به منظور کمک به شرکت در دستيابي به يک مزيت رقابتي پايدار به کار مي‌روند (واتسون^[1]،1993: 43). نقاط مرجع راهبردي به سازمان‌ها نشان مي‌دهند که در هر عنصر يا سيستم سازماني چه راهبرد‌ها و سياست‌هايي انتخاب شود تا با راهبرد‌ها و سياست‌هاي ساير عناصر سازماني هماهنگي داشته باشند. انتخاب نقاط مرجع راهبردي باعث ايجاد اشتراک راهبردي در جهت بهبود عملکرد و دستيابي به مزيت رقابتي پايدار مي‌شود (فيگن بام و همکاران، 1996).

صاحب‌نظران «نظريه نقاط مرجع راهبردي» معتقدند که يکي از مسائل کلاسيک در حوزه مديريت راهبردي اين بوده است که چگونه بين نيازهاي ‌خارجي (محيطي) و منابع داخلي (سازماني) هماهنگي ايجاد و حفظ شود. چندلر^[2] (1962) با برقراري ارتباط بين ساختار و راهبرد اين مسأله را به زبان ديگري مطرح مي‌کند. اندروز^[3] هم با مطرح کردن هماهنگي راهبردي همين موضوع را عنوان نموده است. او معتقد است «کساني که سياست فرصت‌طلبانه را بدون داشتن شايستگي‌هاي لازم در پيش مي‌گيرند، در سرزمين افسانه‌ها سير مي‌کنند» (اندروز، 1971).همچنين هافروشندل^[4] اين هماهنگي راهبردي را حول محورراهبرد معناداردانسته و راهبرد را «هماهنگي‌اي که سازمان بين منابع داخلي ‌خود و مهارت‌هايش (يعني همان شايستگي‌هاي سازمان) از يک سو و فرصت و مخاطره‌هاي محيط خارجي از سوي ديگر برقرار مي‌کند» تعريف مي‌نمايند (هافر و شندل، 1978: 22).

3-محتوای نما

مديران ارشد با انتخاب دقيق ابعادِ موردِ تأکيد “نما”، مي‌توانند بر چارچوب ذهني موضوعات مبتلا به سازمان به گونه‌اي اثر بگذارند که باعث انگيزش اعضاي سازمان و تمرکز آنها بر فعاليت‌هايشان شود. کارايي شرکت بايد به طور مستقيم از انتخاب نقاط مرجع “نما” تأثير گيرد. استدلال‌هاي فيگن بام و همکاران چهار اصل زير را پيشنهاد مي‌دهد:

• شرکت‌هايي که نقاط مرجع داخلي و خارجي را با هم استفاده مي‌کنند، عملکرد بهتري‌ نسبت به شرکت‌هايي که به طور غالب بر روي يکي از نقاط داخل و يا خارج متمرکز هستند، دارند.
• شرکت‌هايي که از هر دو جهت‌گيري به سمت آينده و گذشته استفاده مي‌کنند، عملکرد بهتري نسبت به شرکت‌هايي که فقط روي‌گذشته يا آينده تمرکز دارند، خواهند داشت.
• شرکت‌هايي که از “نما” هاي چند بُعدي (تأکيد هم زمان بر روي ابعاد داخلي، خارجي و زمان) استفاده مي‌کنند، عملکرد بهتري نسبت به شرکت‌هايي که تنها از يک يا دو نقطه مرجع استفاده مي‌کنند، خواهند داشت.
• شرکت‌هايي که از “نما”هاي چند بُعدي‌ استفاده مي‌کنند نسبت به شرکت‌هايي که نقاط مرجع کمتري دارند، روي ابعاد بيشتري بهبود عملکرد را تجربه مي‌کنند (مانند: سودآوري، رشد، کيفيت، نوآوري و مسئوليت اجتماعي).

توجه: انتشار مطالب این سایت، در سایت های فروش الکترونیکی ممنوع است و در دیگر سایت ها بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.

[1]– Watson

[2]– Chandler

[3]– Andrews

[4]– Hofer and Schendel